Êşa movik an artralgiadi gelek kesan de bûyerek hevpar e. Ew ne tenê dibe sedema nerehetiyê, lê di heman demê de dikare bibe nîşanek gelek nexweşiyên giran jî. Hestên bi êş nîşan didin ku li hevberdana hestiyan binpêkirinên eşkere hene.
Di rewşên giran de dibe ku werimîn, sorbûn û kurbûna lingan çêbibin. Lê ev nîşan her gav xuya nakin. Di qada pirsgirêkê de, bi taybetî dema ku tê pêçandin, şewat û tîjbûna gelemperî pirtir e. Û dibe ku mirov di destpêkê de di tevgeran de tixûbên piçûk nebîne û ji wan gilî neke. Carinan tewra x-ray jî nekare pêvajoya înflamatuar tespît bike. Lê ev hemî girîngiya êşa movikan kêm nake. Ew dikare bibe "zengila yekem" û nîşanek patholojî û nexweşiyên giran. Tewra yên ku rasterast bi rewşa movikan ve girêdayî ne.
Statîstîk destnîşan dikin ku nerehetiya di movikan de li her duyemîn niştecîhên gerstêrkê yê ku gihîştiye çil an pêncî salî xuya dike. Û mirovên di heftê saliya xwe de di 90% bûyeran de ji pirsgirêkek wekhev dikişînin.
Çima êşa movikan çêdibe?
Sedem dikare yek an jî bêtir be. Di her rewşê de, pêdivî ye ku ew were zelal kirin da ku rast were teşhîs kirin û dermankirina têr destnîşan bike.
Guhertinên temen
Yek ji sedemên êşa movikan pîrbûn e. Mirov her ku pîr dibe, tevna kartilajê ziravtir dibe. Ew qas ne elastîk dibe, ji ber vê yekê tevger dijwar dibin, mirov hişkiyê hîs dike.
Rêjeya şilava synovial kêm dibe. Ew ew e ku rûnê di navbera hevbendan de ye, ku dihêle ku ew bi serbestî biqelişin. Kêmbûna vê şilekê dibe sedem ku kartilaj li hev biqelişe û zû xira bibe. Ger tiştek neyê kirin, wê hingê ev pirsgirêk dikare bibe osteoarthritis an nexweşiyên din ên mîna wan.
Pêvajo dikare ji ber zordariya laşî ya zêde an, berevajî, şêwazek jînek rûniştî were bilez kirin. Karê rûniştî, çarçoveyek masûlkeya qels, xwarina nebaş - ev hemî tenê rewşê xirabtir dike. Pîvaza hestên biêş dikeve ser demsalê, di havîn û zivistanê de kêm dibe.
Karê fizîkî
Asta bilind a çalakiya laşî dikare bibe sedemek din a êşa movikan. Hêjayî gotinê ye ku di vê rewşê de ew di temenek ciwan de xuya dikin. Pergala musculoskeletal bi heman rengî ji hêla perwerdehiya zirav û keda laşî ya westayî ve bandorek neyînî dike. Ji ber vê yekê, werzîşvanên profesyonel, û hem jî kesên ji van pîşeyên wekî barker, avakar, mason di xetereyê de ne.
Barên wusa giran ne tenê dikarin bibin sedema zirarê, lê di heman demê de gerîdeya xwînê di şilava synovial û membrana li dora kartilage de jî asteng bikin. Xwarina tevnê xirab dibe, îhtîmala nûvekirina wê winda dibe.
Nexweşiyên
Hin nexweşî zirareke mezin didin movikan. Mînakî, ew dikare pêvajoyên romatîkî be. Ger kesek ji wan diêşe, wê hingê lûtkeya êşa movikan serê sibê dikeve. Bi êvarê re, êş kêm dibe. Ew bi rengek neyeksan tê belav kirin. Yên ku herî zêde bandor dibin girêkên piçûk ên ling û destan in. Serê sibê nerehetî û serhişkî ewçend xurt e ku mirov şiyana xwe ya bilez ji dest dide û bi zehmetî dimeşe.
Ji bo yên din, êşa movikan dikare ji ber nexweşiyek pergala masûlkeyê, ku di xwezayê de înflamatuar e, çêbibe. Lê bi tedawiya rast, bi demê re, nerehetî diçe. Enfeksiyon dikare di nav movikan de û li seranserê laş jî bibe sedema êşan. Lê di vê rewşê de, tevger heman dimîne. Piştî çend rojan, êş dê kêm bibe. Hebûna enfeksiyonek kronîk di laş de dikare wan ji nû ve vegerîne.
Ji bilî sedemên jorîn, êşa movik dikare ji ber van sedeman çêbibe:
şert û mercên hewayê dema ku mirov bi meteorolojîk ve girêdayî ye;
karanîna demdirêj a hin celeb dermanan;
encamên reaksiyonên alerjîk;
nexweşiyên psîkosomatîk.
Ger sedema êşa movikan were çareser kirin dibe ku hestên ne xweş bi serê xwe winda bibin. Lê ev her tim pêk nayê. Carinan ji bo rakirina wê dermankirinek zêde hewce dike.
Cureyên êşê
Êşa hevbeş dikare di çend taybetmendiyan de cûda bibe. Karaktera wan, eslê wan, demdirêjî, frekansa wan û hwd ev in. Nexweşiyên cûda bi êşa movikan bi taybetmendiyên cûda têne diyar kirin.
Li gorî dem û dem, hestên êşê li 4 celeb têne dabeş kirin:
Şev.Ji wan re rawestan jî tê gotin. Di dema xewê de, êşa movikan girantir dibe. Ev ji ber wê yekê ye ku şilava synovial di nav movikê de ji ber ku laş nelive disekine. Di dema xewê de serê zirarê yê movikê di pozîsyona asayî de nayê piştgirî kirin, ji ber ku masûlk rehet dibin. Ji ber vê yekê, hestên ne xweş dest pê dikin;
Mekanîkî. Ew di dema werzîşên dijwar an xebata laşî ya dijwar de xuya dibin. lûtkeya wan êvarê ye. Piştî xewê, hestên ne xweş winda dibin an jî bi girîngî kêm dibin;
Destpêkirin.Cûreya herî gelemperî. Pir kes bi hestên weha bi êş nas in, lê pir caran bi hêsanî guh nadin wan. Ew di destpêka tevgerê de, piştî ku laş di rewşek bêdeng de xuya dibin. Hema ku "tevgera" hevbeş, nerehetî ji holê radibe;
refleks kirin.Ew encamên nexweşiyên organên navxweyî ne. Piştî ducaniyê û zayînê jî çêdibe.
Êşên di nav movikan de li gorî xwezaya zirara wê li du celeban têne dabeş kirin. Yekem înflamatuar dihewîne, sedema ku dibe ku nexweşiyek enfeksiyonê an otoîmmune veguheztin, reaksiyonek alerjîk be. Di şiklê edema û werimandinê de li devera levkirinê tê xuyang kirin. Di heman demê de, çerm sor dibe, û germahiya laş li cîhê iltîhab bilind dibe. Ger nîşanên weha tune bin, lê hestên biêş xwe hîs dikin, wê hingê eslê wan ne-înflamatuar e.
Êşa di nav movikan û herêmîbûnê de cûda bikin. Ew dikarin bibin:
Monoarticular.Dema ku tenê yek movik diêşe;
Oligoarticular. Du çar movik bandor dibin;
Polyarticular.Zêdetirî pênc movik di bin êşê de ne.
Herêmîbûna vê pirsgirêkê jî dikare cûda be. Êşa hevbeş a gelemperî, ku jê re belavbûyî jî tê gotin, di heman demê de li çend deveran çêdibe û dikare "koç" bike. Ger nerehetî di movikek taybetî de çêbibe û ji yên din re derbas nebe, wê hingê ev êşa herêmî ye.
Xwezaya artraljiyê jî bi nexweşiya ku mirov pê diêşe ve girêdayî ye. Nexweşiyên romatîkî bi janên şevê re têne. Di çend movikan de yekcar hestên ne xweş çêdibin. Ew dikarin ji yek movikek berbi yekî din bibin. Birînên dejeneratîf-dîstrofîk bi êşên destpêkê û mekanîkî ve têne diyar kirin. Nexweşiyên infeksiyonê hema hema di hemî movikên laş de nerehetiyê vedihewîne.
Diagnostics
Heke muayeneyek bêkêmasî û bikêrhatî ya nexweş were kirin, dibe ku sedema êşa di movikan de were destnîşankirin. Ji bo vê yekê, divê hûn pêşî bi terapîstek re têkilî daynin ku, piştî şêwirdariyê, dê biryar bide ka kîjan doktorê pispor dikare di rewşek taybetî de alîkariyê bike. Ev dibe ku ortopedîst, rheumatologist, surgeon an pisporek din be.
Diagnostîk tê de hene:
lêkolînek hûrgulî ya anamnezê ji bo destnîşankirina têkiliya êşa di movikan de bi nexweşî, birîn, taybetmendiyên şêwaza jiyanê û dermanan re;
muayeneya dîtbar, ku destûrê dide te ku hûn rewşa movik û çerm binirxînin;
diyarkirina cewher û asta êşê;
biyokîmya xwînê ji bo naskirina iltîhaba gengaz;
rontgenek ku dihêle hûn rewşa kartilage û hestiyan bibînin;
densîtometrî, ku dê daneyên li ser density tevnvîsan nîşan bide;
qutkirina şilava hevbeş, ku dihêle hûn wê ji bo dûrketinên gengaz ji normê lêkolîn bikin.
Bijîjk dikare her ceribandin û lêkolînên din destnîşan bike ku, li gorî wî, dikare bibe alîkar ku wêneyek bêkêmasî ya nexweşiyê çêbike.
Çi nexweşiyên movikan dikare bibe sedema êşê
Êşa movikan dikare ji ber gelek sedeman çêbibe. Pir caran ew dibe birînek an mayînek dirêj li cîhên ku germahiya kêm an nemiya zêde ne. Ger ne gengaz be ku sedema nerehetiyê bibîne, wê hingê ew pir caran dibe sedema pirsgirêkên tenduristiyê yên ciddî. Gelek nexweşî hene ku êşa movikan yek ji nîşanên yekem e.
Deformkirina arthrosis
Ji nexweşiyên kronîk re vedibêje. Ew bi vê yekê ve tête diyar kirin ku ew kartilan bêhêz dike û tevnên wan hilweşîne. Pir caran, mirovên ku temenê wan gihîştiye pêncî salî, ji arthrosisê deformasyonê dikişîne.
Nexweşî pirî caran xwe di dest, girêkên pelvis û lingan, çok û lingan de nîşan dide. Di heman demê de, hestiyar wekî êşa bêhêz û biêş, êşa movikan têne destnîşan kirin. Ew piştî xebata fizîkî ya giran giran dibe. Di heman demê de, êşa çokan dikare domdar be, tewra gava ku tevger tune be. Nerehetî bi awayên cuda xwe nîşan dide. Ev dikare rojane an jî bi navber çêbibe.
Rheumatoid arthritis
Nexweşiyek din a kronîk ku bandorê li tevna girêdanê dike. Di xetereyê de kal û pîr, yên qelew in, û her weha nûnerên nîvê bedew ê mirovahiyê (bêyî temenî) ne.
Rheumatoid arthritis bi vî rengî tête diyar kirin:
Di nav movikan de êşên domdar, lê ne diyar;
Di karê lingan de astengî. Nexweşî bandorê li movikên tiliyan, çokan, çokan, mil û destan dike. Dibe ku êş di ran de hebe, û di lingê de "lumbago" hene;
Birînên sîmetrîk ên parçeyên laş. Nexweşî kêm caran tenê di yek movikekê de çêdibe;
Li devera bandorkirî sorbûn, werimandin û germahiya herêmî zêde dibe. Di rewşek îhmalkirî de, deformasyona hevokan çêdibe;
Kêmbûna giran, pirsgirêkên pişikê.
Gout
Nexweşiyek îrsî ye ku dibe sedema êşa movikan jî. Ew bi nexweşiyek metabolîk ve tête diyar kirin, ji ber vê yekê xwêyên asîda uric di nav movikan de têne razandin. Pir zêde, nifûsa mêr ji goutê dikişîne.
Nîşaneyên sereke yên nexweşiyê ev in:
Ew bandorê li tiliyên tiliyan dike, bi piranî mezin, û hem jî li ling, mil, dest, çokan;
Êş wek tûj û tûj tê binavkirin. Gulan çend rojan bidome;
Li cihên zirarê, çerm sor dibe, diqelişe, edema xuya dike;
Di hin rewşan de, nexweşî bandorek xirab li ser gurçik û dil dike.
Osteoarthritis
Di vê rewşê de, tevna kartilage bandor dibe, lê pêvajoyek înflamatuar tune. Osteoarthritis dikare di ciwanan de çêbibe, lê ew di mirovên pîr de pir gelemperî ye.
Ew bandorê li movikên hips, pelvis û çokan dike. Di heman demê de, di nav movikan de hişkbûn û qirçîn heye. Nîşan piştî xebata laşî xirabtir dibin, werimandin û tayê dibe ku bibin yek.
Arthritis reaktîf
Pêvajoyek înflamatuar ku pêvajoyên di organên rêça gastrointestinal an pergala genitourinary de provoke dike. Ciwanên bîst û çil salî bi vê nexweşiyê dikevin.
Nîşaneyên gewrîta reaktîf êşa tûj di nav movikan de, nemaze dema ku ew diherikin, werimandin, hîpertermiya çerm vedihewîne.
Meriv çawa ji êşa movikan xilas dibe
Bêyî ku sedem çi bibe sedema destpêkirina êşa movikan, derman di nav dermankirinê de cih digirin. Berî her tiştî, bijîjk şîret dikin ku bi dermanên dijî-înflamatuar ên ne-steroidal dest pê bikin. Lê bi şertê ku tu berevajîkirina karanîna wan tune. Ew nexweşiyên mîdeyê an jî nebaşbûna xwînê ne. Dermanên dijî-înflamatuar ên ne-steroîdal dikarin werimandinê kêm bikin, tayê kêm bikin û pêvajoya înflamatuar hêdî bikin.
Wekî din, bijîjk dikare dermanan destnîşan bike ku damarên xwînê berfireh bike. Ew ê di herêmîkirina pirsgirêkê de gera xwînê zêde bikin, ku dê başbûnê zûtir bike. Dibe ku relaksên masûlkeyê bêne derman kirin, lê tenê ji bo demek kurt û heke masûlkeyên li dora movikê spasmodîk bin.
Steroîd û terapiya hormonê jî ji êşa movikan re dibe alîkar. Ew ji bo êşa giran, û hem jî iltîhaba giran bi bandor in. Ger dermanên din encamên pêwîst dernekevin, ew di forma derzîlêdanê de li devera kartilajê bandorkirî têne destnîşan kirin.
Parçeyek din a dermankirina êşa movikan kondroprotektor in. Bi gelemperî, maddeya çalak di wan de glucosamine û chondroitin sulfate ye. Ev maddeyên hanê beşek ji şilava ku dora kartilajê digire ne. Yek ji dermanên herî bibandor di vê beşê de dermanek e ku dihêle ne tenê êşê ji holê rabike, lê di heman demê de hilweşîna kartilage jî rawestîne, yekparebûna movikan sererast dike û bi guhertinên bi temen re di wan de şer dike. Derman di forma tozek de tête hilberandin, ku divê di nav avê de were hilweşandin. Tama wê xweş e û dozek rojane ya glucosamine dihewîne. Nabe sedema reaksiyonên alerjîk û kêmînek nerazîbûnan heye.
Ji bilî derzî, toz û tabletan, krem û melhem ji bo dermankirina êşa movikan têne bikar anîn. Ew di heman demê de maddeyên çalak hene ku beşdarî sererastkirina tevna kartilage dibin.
Bînin bîra xwe ku tenê ji dehyek maddeya çalak dikare ji rûnek an kremek bikeve binê çerm. Ji ber vê yekê, dermanên weha nikarin şûna derzî û dermanên devkî, yên ku herî bi bandor in, bigirin.
Yek ji rêbazên sereke yên dermankirina êşa movikan emeliyat e. Operasyon tenê di rewşên giran ên nexweşiyê de tê destnîşan kirin, dema ku hemî dermanên jorîn êdî nexebitin. Mudaxeleyên neştergerî di heman demê de derzek jî vedihewîne, di dema ku bijîjk şilava iltîhaba "pompê dike" an jî ji bo dermankirinê dermanan di nav movikan de derdixe. Bi alîkariya endoskopê, gengaz e ku meriv tevnên jixwe mirî were rakirin, û her weha bi alîkariya çareseriyên dermanan valahiyê paqij bike.
Osteotomiya perîartîkular yek ji wan operasyonên trawmatîk e ji bo dermankirina êşa movikan. Ji wan nexweşan re tê dermankirin ku ji ber sedemên cuda nikarin protezê çêbikin. Di dema emeliyatê de, cerrah hestî pelan dike û wan bi vî rengî diqulipîne ku di pêşerojê de kêmtir stresek li ser movikê hebe.
Endoprostetîk ji bo êşa movikan dermankirinek bi bandor e dema ku hemî rêbazên din nema kar dikin. Ew bi protezek bi tevahî veguheztina movika bandorkirî vedihewîne.
Rêbazên nermtir ên dermankirina êşa movikan, lê di hin rewşan de ne kêmtir bandorker in, ev in:
Fîzyoterapî, tevî tedawiya pêla şokê. Ew li ser pêlên elektrîkê yên ku ji hêla cavitation ve têne afirandin û herikîna xwînê di navendên iltîhabayê de bileztir dike, pêk tê. Tevnên hestî û kartilajê zûtir baş dibin, depoyên xwê kêm dibin;
Myostimulation, ku dikare masûlkeyên li dora movikan rehet bike, û hem jî wan bêtir mobîl bike. Pêvajo êşê kêm dike û barê li ser movika zirardar kêm dike;
Phonophoresis tevlîhevkirina dermankirinê bi pêlên ultrasonic bi derziyên dermanan re vedigire.
Di pêvajoya rehabîlîtasyonê de piştî dermankirina êşa movikan, kinesitherapy, tapkirin, cûrbecûr masaj û temrînên fîzototerapî têne bikar anîn. Di hin rewşan de, şêwirmendiya psîkoterapîstek girêdayî ye.
Ji bo ku di pêşerojê de ji êşa movikan dûr nekevin, divê pêşî li tenduristiya wan were girtin. Xwarina rast, girtina vîtamîn û pêvekên parêzê, jiyanek çalak û nebûna adetên xirab dê pêşîlêgirtina çêtirîn a êşa movikan be.